Znaczenie prehabilitacji

Poważne procedury medyczne, takie jak operacja czy chemioterapia, ratują życie, ale nadal są bardzo szkodliwe dla funkcji organizmu, powodując zauważalne zmniejszenie sprawności funkcjonalnej po zabiegu, a następnie okres rekonwalescencji, który może trwać latami po wypisaniu ze szpitala.

 

W ostatnich latach coraz większy nacisk kładzie się na koncepcję „prehabilitacji” i poprawę wyjściowego poziomu zdrowia funkcjonalnego i sprawności pacjenta przed zabiegiem medycznym, tak aby był on lepiej przygotowany do rekonwalescencji.

 

Powyższy wykres, przedstawiony w „Clinical guideline and recommendations on pre-operative exercise training in patients awaiting major non-cardiac surgery” (Anaesthesia 2018;73:750–68.), wyjaśnia koncepcję prehabilitacji w formie wizualnej! Po dużej interwencji medycznej, takiej jak operacja, następuje znaczny spadek rezerwy fizjologicznej/wydolności funkcjonalnej, a następnie faza rekonwalescencji i rehabilitacji (A). Osoby z niższą rezerwą fizjologiczną/wydolnością funkcjonalną mogą być narażone na zwiększone ryzyko powikłań okołoperacyjnych, co może również prowadzić do wolniejszej lub niepełnej rekonwalescencji (B). Dlatego zaleca się prehabilitację, ponieważ zapewnia ona wyższą rezerwę fizjologiczną/wydolność funkcjonalną przed operacją, pomagając pacjentom szybciej i w większym stopniu odzyskać zdrowie (C). Nawet w przypadku powikłań, nadal są w lepszej sytuacji, aby zachować lepszą funkcjonalność i jakość życia w dłuższej perspektywie (D).

 

 

Zazwyczaj programy prehabilitacji dzielą się na 4 etapy:

 

 

Ten etap obejmuje ocenę masy ciała i składu ciała, aktywności fizycznej/siły pacjenta, szkodliwych nawyków związanych ze stylem życia, takich jak palenie tytoniu i alkohol, a także stanu psychicznego i dobrego samopoczucia psychicznego. Celem jest wczesne wykrycie możliwych problemów lub słabości i pomoc pacjentowi w osiągnięciu jak najlepszej kondycji przed zabiegiem.

 

W zależności od wyników badań przesiewowych, dalsza ocena może być przydatna do określenia, jakie konkretne szkolenie lub dostosowania są najlepsze dla sytuacji pacjenta. Na przykład, jeśli badanie aktywności fizycznej wskazuje, że pacjent może mieć słaby poziom sprawności (brak regularnych ćwiczeń), można przeprowadzić ocenę sprawności, za pomocą metod takich jak ocena siły uścisku, 6-minutowy test marszu itp. 

 

Zazwyczaj włącza się również ocenę składu ciała, aby określić ilość mięśni i tłuszczu w organizmie oraz zaplanować interwencje, które prowadzą do zdrowszego poziomu obu. Ogólnie rzecz biorąc, ocena pomaga zespołowi prehabilitacyjnemu w ustaleniu potrzeb pacjenta, zakresu potrzebnego wsparcia oraz najlepszych metod poprawy ogólnego stanu zdrowia fizycznego, żywieniowego i psychicznego w ograniczonym czasie przed zabiegiem medycznym.

 

Oznacza to po prostu różnorodne działania podejmowane w celu poprawy sytuacji pacjenta, niezależnie od tego, czy jest to rzucenie alkoholu, rozpoczęcie programu fitness, wizyta u psychologa w celu przygotowania psychicznego, współpraca z dietetykiem w celu ustalenia i przestrzegania zdrowszej diety oraz inne metody.

 

Ważne jest, aby ściśle śledzić skuteczność działań prehabilitacyjnych i dostosowywać je w razie potrzeby. Zazwyczaj metody stosowane podczas oceny mogą być wykorzystywane do monitorowania postępów, oprócz porad i zachęt, jeśli to konieczne.

 

Poniższa tabela przedstawia przegląd typowych strategii prehabilitacji czynników ryzyka: 

Czynnik ryzyka	Badanie przesiewowe	Ocena	Interwencja	Cele prehabilitacji
Aktywność fizyczna	Zapytaj, czy pacjent regularnie wystarczająco ćwiczy. Tym, którzy tego nie robią, należy zaproponować prehabilitację ruchową	Sprawność fizyczna, w tym między innymi testy wydolności krążeniowo-oddechowej, testy chodu, testy siły uścisku itp.	Program łączący trening aerobowy i oporowy, oparty na wynikach obiektywnej oceny sprawności	Poprawa wydolności aerobowej, budowanie masy mięśniowej
Trening mięśni oddechowych	Ocena ryzyka oddechowego u pacjentów chirurgicznych w Katalonii (ARISCAT) – wynik wskaźnika ryzyka. Osoby z ryzykiem „umiarkowanym” lub „wysokim” powinny rozważyć trening mięśni oddechowych		Ustrukturyzowany program treningu mięśni oddechowych	Rozwój mięśni oddechowych w celu zmniejszenia ryzyka powikłań płucnych
Palenie tytoniu	Potwierdź, czy pacjent pali, a jeśli tak, zaoferuj pomoc w zaprzestaniu		Program rzucania palenia (np. połączenie poradnictwa i nikotynowej terapii zastępczej)	Rzucenie palenia przed operacją
Alkohol	Potwierdź, czy pacjent pije i ile. Osoby z „niebezpiecznym” spożyciem powinny przejść dalszą ocenę	Test identyfikacji zaburzeń związanych z używaniem alkoholu (AUDIT) dla osób o większym spożyciu	Usługi interwencji alkoholowej	Zmniejszenie spożycia alkoholu do poziomów niegroźnych
Odżywianie	Uniwersalne Narzędzie Przesiewowe do Wykrywania Niedożywienia (MUST)	Ocena dietetyka/specjalisty ds. żywienia	Identyfikacja niedoborów składników odżywczych, szczególnie białka po treningu fizycznym	Poprawa niedożywienia przed zabiegiem, za pomocą diety wspierającej trening fizyczny
Czynniki psychologiczne	Szpitalna Skala Lęku i Depresji (HADS)	Źle kontrolowana depresja, lęk i niska samoocena, które mogą zmniejszyć zaangażowanie w prehabilitację	Budowanie pewności siebie, programy edukacyjne, wsparcie specjalisty	Poprawa kontroli lęku i depresji, rozwój pewności siebie w angażowaniu się w prehabilitację i procedurę

Aby dowiedzieć się więcej, zalecamy zapoznanie się z dodatkową literaturą, taką jak ten artykuł opublikowany w Clinical Medicine (Londyn), który recenzuje dowody naukowe leżące u podstaw koncepcji prehabilitacji i dowody jej wpływu, zasady rozwijania prehabilitacji w praktyce oraz inne praktyczne szczegóły wdrożenia.

 

Użycie odpowiednich narzędzi do przeprowadzania oceny i monitorowania jest ważne dla oceny, jak dobrze pacjent postępuje w swoim procesie prehabilitacji. Urządzenia takie jak dynamometry siły uścisku lub analizatory składu ciała są szybkimi i łatwymi w użyciu metodami, które dostarczą praktykom dobrej migawki!